ادامه گزارش تحقیق استرس پرسنل آگلومراسیون 

استرس STRESS 

مقدمه:
حفظ نيروي انساني متخصص و كارآزموده در هر سازماني از جمله در ذوب آهن از اهميت اساسي برخورداراست و استرس يا فشارهاي روحي عصبي بعنوان يك آفت و تحليل برنده اين نيرو مطرح است و مركز مشاوره روانشناسي ذوب آهن وظيفه خود دانسته كه نسبت به وضعيت روحي رواني پرسنل شركت حساس بوده و عوامل استرس زا و فشارزاهاي محيط كار را بررسي نموده اقدام به برطرف نمودن آن نمايد

تعريف استرس :
استرس يا فشار عصبي يا تنيدگي واكنشي است كه در فرد در اثر حضور عامل ديگري بوجود مي آيد و قواي فرد را براي روبرو شدن با آن بسيج ميكند و ارگانيزم يا موجود زنده حالت آماده باش پيدا مي كند .
در استرس يا بقول دكتر هانس سليه ( Dr Hans Selye ) سندرم سازگاري كلي سه مرحله مشخص است :
1- واكنش اخطار
2- گام مقاومت
3- گام فرسودگي
واكنش اخطار : مثالي ميآوريم :فرض كنيد سرپرست كارگاه پخت باخبر ميشود كه يكي از آگلوماشين ها بعلت انحراف شديد پالت ها متوقف شده و نيازمند بيش از 16 ساعت توقف و رفع حادثه مي باشد بهمين دليل خط توليد نيز افت پيدا مي كند ،و سرپرست كارگاه بايد ضمن پاسخگوئي در مورد چگونگي حادثه و افت توليد ، حتي پاداش ماهانه پرسنل نيز كه ممكن است دستخوش تغيير گردد پاسخگو باشد . با شنيدن اين خبر چه پيش ميايد ؟
از نظر فيزيولوژيك خبر شنيده ميشود ، خبر بصورت اخطار خطر در مغز ثبت ميگردد، توسط هيپوتالاموس احساسات و عواطف اين خبر تفسير ميگردد، هيپوتالاموس اخطار الكتروشيميائي به غدد هيپوفيز در مركز جمجمه ميفرستد ، غدد هيپوفيز شروع به ترشح هورموني براي محرك قشر غدد فوق كليوي ميكند، غدد آدرنال فعال ميشود ، و كورتيكوئيد ترشح كرده در جريان خون ميريزد، و اين پيامهايي به ساير غدد در سراسر بدن ميبرد ، در نتيجه : طحال براي عمل بسيج شده ، گلبولهاي قرمز اضافي در جريان خون وارد مي شوند ،اكسيژن و غذاي اضافي به سلولهاي بدن وارد ميشود ، قدرت لخته شدن خون ازدياد مييابد ، كبد مواد قندي و ويتامين ها را رها ميسازد ، ضربان قلب بيشتر ميشود ،تنفس تغيير ميكند ، خون از پوست و اعشاء به ماهيچه ها و مغز جاري ميگردد ، دستها و پاها سردتر ميشوند، و كل ارگانيزم بصورت آماده براي حمله و تهاجم يا فرار در ميآيد.با اين حالت سرپرست كارگاه براي بررسي و حل كردن مشكل و احيانا پاسخگو بودن به مدير مافوق با حالتي مضطرب و نگران وارد كارگاه ميشود .
گام مقاومت : در طي اين مرحله كه ممكن است چندساعت تا چندين روز بطول انجامد بدن براي مبارزه با عامل فشار عملا بسيج است و اگر بدن براي مدتي طولاني همچنان بسيج بماند ذخايرش بتدريج تخليه ميشود مثل كشوري كه در حال جنگ است و توان خود را صرف ميكند ذخايرش بتدريج تمام ميشود .
گام فرسودگي : بدين معني است كه انرژي بدن تمام شده و بدن به حد زيادي در مقابل امراض و بد كاركردن اعضايش آسيب پذير ميشود اين همان جائي است كه امراض شروع به تظاهر ميكنند و ممكن است از سرماخوردگي گرفته تا آنفلانزاء و ..... شروع به تظاهر نمايد .

علائم استرس :
كم حوصلگي ، سردرد، تغيير ضربان قلب ،خستگي جسمي ، خشم و پرخاشگري ،بي خوابي ، فشار در سينه ، اختلال گوارشي ، سوزش معده ، عرق كردن ، خشكي دهان ، بي اشتهائي ، داغ شدن ، و يا سرد شدن بدن ، غمگيني ، لرزش بدن، ميل به سيگار ، از دست دادن تمركز ، احساس سرگيجي ، تغيير تنفس ، تكرر ادرار ، كم شدن حافظه ، دردهاي بدني پراكنده ، آه كشيدن ، تمايل به تنهائي ، آشفتگي ، التهاب ، سرخ شدن پوست صورت ، و .....

بيماريهاي استرس :
دهاني مثل زخم دهان ، تورم گلو ، سرماخوردگي ، آنفلانزا و ....
گوارشي مثل سوزش معده ، زخم معده ، اسهال ، كم شدن اشتها ، اختلال هضم و ...
عضلاني و مفاصل مثل درد عضلات پشت وشانه ، كتف و كمر، مفاصل ،سردردو ...
قلبي عروقي مثل درد ناحيه قلب ، بالا رفتن ضربان ، فشار خون و ....
ريوي مثل آسم ، سرفه و ...
پوستي مثل خارش و اگزما، ريزش مو ،تاسي ، كچلي موضعي و ...
تناسلي مثل تكرر ادرار ، اختلال قاعدگي ،ناتواني جنسي و ...
بيماريهاي رواني مثل اضطراب ، افسردگي ، وسواس ، سوء ظن و بدگماني و......
و حتي بيماريهاي صعب العلاجي مثل سرطان مي تواند در اثر زمينه سازيهاي استرس و فشار روحي باشد و......
علل و عوامل استرس :
علل استرس ممكن است مربوط به محيط شغلي باشند : مثل سروصدا ، حرارت ،برودت ،نور ، مواد شيميائي ، حوادث محيط كار
ممكن است اجتماعي باشند مثل شلوغي جمعيت ، عدم رعايت قوانين توسط ديگران ، عدم احساس مسئوليت ، مسائل مالي ، مسائلي كه در جامعه با آن روبرو هستيم ،
ممكن است مربوط به مسائل خانوادگي باشد : روابط با همسر ، از دست دادن عزيزان ، تغيير محل سكونت ،مشكلات و مسائل والدين ،مشكلات و مسائل تحصيل فرزندان
ممكن است شخصي و دروني باشند مثل حساسيت بيش از حد ، كمروئي ، افكار منفي ، تعارضات حل نشده ،از خاطرات بد گرفته تا انتظارات غير واقعي .
فقط اين نكته بسيار مهم را بايد خاطر نشان كرد كه تنها وقتي چيزي عامل فشار مي‌شود كه ذهن ما آن را عامل فشار تشخيص دهد ذهن به بدن اشاره ميكند كه عامل فشار وجود دارد و بلافاصله واكنش اخطار بدنبالش مي آيد . در واقع بوجود آمدن واكنش فشار متكي بر شناخت است .

مديريت بر استرس :
اصولا نحوه برخورد و مقابله با استرس و فشارهاي روحي به عوامل بسياري از جمله شخصيت فرد ، شرايطي كه فرد در آن قرار دارد ، و فرهنگ اجتماعي فرد بستگي دارد .براي جلوگيري از استرس در درجه اول حذف علل بوجود آورنده آن اهميت دارد و در درجه بعد تقويت فرد كه در برابر استرس مقاوم باشد ، استرس و فشار روحي در هر محيطي وجود دارد و ما در اكثر اوقات ناگزير به تحمل آنيم ،پس بايد خود را در برابر آن مقاوم سازيم با راهكارهاي ذيل :
• بالا بردن شناخت و آگاهي افراد نسبت به توانائيها ، حساسيتها و نقاط ضعف خود .
• كسب دانش و آگاهي افراد نسبت به استرس ، علل ، علائم و نشانه هاي آن
• سنجش و ارزيابي وضعيت خودمان در مقابل استرس
• تجديـد نظـردر شيـوه زنـدگي و كم كـردن استرسهـا
• تعيين هدف و خود آگاهي بيشتر به آن
• شنـــاخـت و تعييـن ارزشهـاي خـود
• مديريت كردن بر زمان و تعيين الويتها
• ايجاد برنامه براي استراحت ،تغذيه مناسب ، و ورزش
• آموزش تكنيكها و روشهاي آرام سازي عضلاني
• گرفتن راهكارهاي مناسب از متخصصين روانشناسي و روانپزشكي

روش تحقيق :
روش تحقيق توزيع پرسشنامه 58 سئوالي تست استرس ( تست خود سنجي استرس ورژن 4 ) در ميان آزمودني ها و جمع آوري آن و استخراج داده ها است
 

جامعه مورد بررسي:
جامعه مورد بررسي تمامي پرسنل بخش اگلومراسيون (كه در حدود 603 نفر هستند )بوده است
 

نمونه گيري :
تحقيق همه پرسنل بخش اگلومراسيون يعني قريب به اتفاق جمعيت مورد نظر را در بر گرفته است . 
 

ويژگي آزمودني ها :
آزمودني ها همه بزرگسال ، حد اقل 5 سال سابقه كار ، صد در صد مرد ، و با حد اقل شش كلاس سواد بوده اند .
براي اطمينان خاطر آزمودني ها و ايجاد نكردن استرس حاله اي مربوط به روش تحقيق هيچ نوع اطلاعات شخصي و هويتي بغير از اسم شغل و اسم كارگاه (كه عام تلقي ميگردد) اطلاعات ديگري از آزمودني ها سئوال نشده است 
 

روش اجرا:
بعد از آماده شدن مطالب آموزشي برنامه ريزي شده و تست استاندارد شده خودسنجي استرس ورژن 4 ، ابتدا طي جلسه اي با مدير بخش آگلومراسيون آقـاي مهندس معشوري و قائم مقام مدير بخش آگلومراسيون آقاي مهندس نوابي اهداف پروژه مطرح و روند كار توضيح داده شد سپس با برنامه ريزي و مديريت آنها در دو جلسه متوالي كه همه معاونين مدير ، سرپرستان ، معاونين سرپرستان ، مسئولين كارگاهها ، مسئولين ايمني فني و بعضي مهندسين بخش شركت داشتند اهداف پروژه ، روش اجرا و روندكار بطور يكسان براي همگي توضيح داده شد و ابهامات برطرف گرديد و همگي نسخه اي از مطالب آموزشي و تست استرس را گرفته و براي اقدام هماهنگ توزيع بين پرسنل بخش آماده شدند و بعد از يك هفته پرسشنامه ها جمع آوري گرديد .

گزارش آگلومراسیون در صفحات بعدی ادامه دارد